ESP Nedir, Nasıl Çalışır ? ABS, ASR, ESP !! Artık bu kısaltmalar çoğu yerde gözünüze çarpıyor değil mi? Kimi zaman bir aracın arkasında, kimi zaman broşürlerde, dergi ve gazetelerde. Bundan sonra ESP’yi duyarsanız bir yerde, aklınıza ilk gelen sürüş güvenliği olsun. Aracınızı yolda tutan, savrulmasını önleyen, sürücülere çok yardımcı olan bir sistem. ESP NEDİR, HANGİ KISIMLARDAN OLUŞUR? İngilizce “Electronic Stability Program” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır ESP. Türkçe’ye “Elektronik Stabilite Programı” olarak çevirebiliriz. Stabilite ise sağlamlık, denge, kararlılık manalarında kullanılabilir. ESP’yi aslında tek başına bir sistem gibi düşünmemek lazımdır. ABS (Kilitlenmeyi önleyen fren sistemi) ve TCS (veya ASR) (Patinaj önleme sistemi) ikisi birlikte ESP sistemine destek verirler. Yani ABS ve TCS olmadan bir araçta ESP’nin varlığından söz edilemez. ESP aşağıdaki elektronik algılayıcılar ve parçalardan oluşur. ABS Hidroliği ve Fren Basıncı Algılayıcısı: Ani fren durumlarında araç tekerlerine uygulanan fren basıncını algılayan ve tekerlerin kilitlenmesini önleyen parçalardır. Tekerlerin kilitlenmesi aracın hakimiyetinin kaybedilmesi demektir. Teker Hız Algılayıcıları: Aracın tüm tekerlerinde bulunan ve hepsinin hızını ayrı ayrı ölçebilen algılayıcılardır. Direksiyon Açısı Algılayıcısı: Direksiyonda bulunan ve sürücünü gitmek istediği yönün ESP tarafından anlaşılmasını sağlayan algılayıcıdır. Yanal Hız Algılayıcısı: Aracın doğrultusundan ne kadar saptığını ve yanal hızlarının ne olduğunu ESP’ye bildiren algılayıcıdır. ESP Elektronik Kontrol Ünitesi: Bütün algılayıcılardan gelen bilgileri çok kısa sürede değerlendirip, kritik durumlarda ESP sistemini devreye sokar. ACABA NASIL ÇALIŞIYOR? ESP’nin nasıl çalıştığını anlamak için ilk olarak şunu bilmekte fayda var galiba. Sürücünün araçtan istedikleri ve aracın davranışı devamlı ESP tarafından analiz edilir. Bunlar arasında bir dengesizlik varsa ESP devreye girer. Yani ESP arka planda devamlı faal durumdadır. Sadece kritik durumlarda devreye girer. Ani bir manevrada arabanın burnu düz doğrultuda kayarsa (Understeer): Hızla giderken önünüze ani bir engel çıkarsa veya keskin bir viraja girerseniz, arabanın burnu düz bir doğrultuda kaymaya başlayacaktır. Direksiyonu çevirdiğiniz yöne araba gitmeyecektir. Bu durumda teker hız algılayıcıları ön tekerlerin kontrolden çıktığını algılar. ESP algılayıcılar sayesinde sürücünün gitmek istediği yön ile aracın gittiği yön arasında farklılık olduğunu algılar. Sürücü sola gitmek istiyorsa sol arka tekere, sağa gitmek istiyorsa sağ arka tekere ESP fren uygular. Bu sayede aracın burnu gitmek istenen yöne doğru düzelir. Ani bir manevra esnasında arabanın arkası savrulursa (Oversteer): Arabanızın arkası sağa veya sola savrulma eğilimi gösterdiği zaman yanal hız algılayıcısı aracın rotasından saptığını anlar. Teker hız algılayıcıları arka tekerin kaymaya başladığını, fren basıncı algılayıcısı da ön ve arka tekerler arasında bir dengesizlik olduğunu algılar. Bütün bu bilgileri değerlendiren ESP kontrol ünitesi, araç sola savruluyorsa sol ön tekere, sağa savruluyorsa sağ ön tekere fren uygular. Bu fren uygulama motor gücünü kesme (TCS sayesinde) şeklinde de olabilir. Bu sayede arabanın arkasının savrulması önlenir. Bunların dışındaki, yolun buzlanması, kaygan olması gibi durumlarda da aracınızın dengesinde bir düzensizlik olması durumlarında ESP yine devreye girmektedir. DAHA YAKINDAN BAKALIM! Açıklamaları okumaktan sıkıldıysanız eğer aşağıdaki animasyonumuz her şeyi daha iyi anlamanızı sağlayacaktır. Animasyona ulaşmak için buraya tıklayınız... MERAK EDİLENLER Aşağıda merak edebileceğinizi düşündüğümüz sorulara cevap bulacaksınız. Arabamda ESP varsa, ABS de var mı demektir? Evet. Çünkü ESP, ABS ile birlikte koordineli olarak çalışır. Arabamda ESP yok taktırabilir miyim? Olabilir. Fakat ESP bir çok algılayıcı ve elektronik parçadan meydana gelmektedir. Bütün bunların uzman kişiler tarafından aracın farklı bölgelerine takılması gerekmektedir. Bu da size biraz pahalıya patlayabilir. Pratikte kolay ve ekonomik olanı ise aracın üretimi esnasında bunların üretici firma tarafından takılmasıdır. ESP’ye niye ihtiyacım olsun ki? ESP aracınızın kritik durumlarda savrulmasını ve kaza yapmasını önler. Güvenliğiniz için faydalıdır. ESP sisteminin asıl amacı araçlarda olabilecek şase hatalarının kapatmak mıdır? Hayır. ESP’nin görevi aracınızın kritik durumlarda güvenliğini sağlamaktır. Aracın şase sisteminin iyi olması, tabi ki aracın daha güvenli olması ve konforlu sürüşe sahip olması demektir, ama ESP sistemi ekstra güvenlik sağlar, hataları örtbas etmez. Arabamda ESP varsa sürüş sitilimi değiştirmem gerekir mi? Hayır gerekmez. ESP size destek için ve konforlu sürüş için vardır. Sizin yeterli olamayacağınız kritik durumlarda devreye girer. ESP hangi durumlarda hangi tekere fren uygular? Birinci durum: Aracın ileriye doğru yanal olarak düz bir çizgi üzerinde kaydığı zamanlar, arka tekere fren uygulanır. Araç sola gitmek istiyorsa sol arka tekere, sağa gitmek istiyorsa sağ arka tekere fren uygulanır. İkinci durum: Araç arkası savrulacak şekilde dönme hareketi yapmaya başlarsa, ön tekerlere fren uygulanır. Bu tekerler savrulmanın dış tarafında olan ön tekerlerdir. Kaynak:soylenasil.com
